Forgengileiki tilverunnar

Nú stendur yfir í Ketilhúsinu sýningin Af jörðu - De Terrae.  Myndlistarmaðurinn Bryndís Kondrup hefur gert margþætta mynd- og hljóðinnsetningu sem fyllir sýningarrými Ketilhússins.  Bryndís fléttar saman þrívíðum verkum sem hún hengir á veggi, ásamt málverkum og  lituðum ljósmyndum.  Á báðum hæðum er sitthvort videoverkið og yfir sýningunni ómar hjartsláttur Bryndísar.  Sterk og fáguð hugmynd hennar sem titillinn vísar í, Af jörðu, leiðir hugann strax til Biblíu tilvitnunar; "af jörðu ertu kominn og að jörðu skaltu aftur verða".

Listaverkin, titillinn og inntakið er í samhljómi

Kynningarmynd sýningarinnar er grípandi ljósmynd af skóm sem ásamt öðrum skópörum hanga á veggjum sýningarrýmisins.  Á skóna eru límd landakort og þeir standa á landakorti á kynningarmyndinni. Hér harmónera listaverkin, titillinn og inntak sýningarinnar saman á eftirminnilegan hátt og áhorfandinn tengir strax við forgengileika tilverunnar.  Sýningin er annars vegar mjög persónuleg fyrir Bryndísi og hins vegar slær hjarta hennar þar í margvíslegum skilningi. Röntgenmyndir af hluta líkama hennar er kveikjan að sýningunni sem sjá má á efri hæðinni. En vegna hinnar víðu skírskotunnar verða þær einnig sammannlegar og varða okkur öll.

Það sammannlega

Sýningin vísar til þess að mannkynið fær afnot af jörðinni, þaðan sem við erum sprottin og hverfum svo aftur til. Við höfum, hvert og eitt, afmarkaða stund og nýtum hana á mismunandi máta. Sýningin lyftir áhorfandanum á æðra stig mannlegrar hugsunar um tilvist okkar samhliða því sem hjartslátturinn tengir okkur við eigið hjarta, líf og tilfinningar. Þó læðist að manni dálítill ótti við tilhugsunina um að tíminn verði styttri en maður óskar og liggur við að vangavelturnar framkalli hjartsláttartruflanir; Kannski er maður ekki alltaf að nýta hann sem best.  Það leiðir svo af sér nýja hugsun og samviskuspurningar um hvernig beri að nýta tímann. Tilvalið er að staldra aðeins við slíkar heimspekilegar vangaveltur og hugsa um eigin gönguskó og lífsleið.

Tenging hlutanna

Fegurð sýningarinnar er, auk samspilsins, fólgin í því hvernig hlutirnir tengjast saman. Einkum eru það skórnir með landakortunum og löngu reimunum. Þær liðast niður vegginn eins og öldur og mynda áhugaverða teikningu sem birtist líka í endurvarpi sem skuggi á veggjunum. Hægt er að lesa eitt og annað úr þessum reimum; Hvaða leið við förum, hvað við skiljum eftir okkur þegar við göngum áfram og hvað bindur okkur jarðvistinni. Einnig læðist að manni vitneskjan um að öllum gönguleiðum lýkur að lokum og við þurfum að sleppa bindingum okkar við jörðina og það sem er okkur kært, gefa eftir og sameinast jörðinni á ný.

Mismunandi viðbrögð

Hjartslátturinn hefur greinilega sterk áhrif á áhorfandann sem tengist honum jafnvel og örvast eða verður ómótt og finnst erfitt að eigin hjartsláttur sé ekki í takt við þann sem ómar í salnum. Því má segja að sýningin láti engan ósnortinn. Samspil skóna og videósins með gangandi fótum myndar blæbrigðaríka og eftirminnilega heild. Eftir heimsókn 3-4 ára barna frá einum leikskóla bæjarins spurði ég þau hvað væri eftirminnilegast við þessa sýningu og sýninguna Myndlist Minjar- Minjar Myndlist í Listasafninu. Svör barnanna komu mér svo á óvart að ég læt þau fylgja hér með. Af 11 börnum voru 7 sem nefndu hljóðið en ekki það sjónræna, þ.e. hjartsláttinn í Ketilhúsinu og umhverfishljóð við videóverk Haraldar Jónssonar í Listasafninu. Mér finnst þetta mjög áhugavert og gefa tilefni til bæði rannsókna og umræðu um mismunandi vægi skynfæranna og áhrifanna af samvinnu þeirra.

Guðrún Pálína Guðmundsdóttir, fræðslufulltrúi Listasafnsins á Akureyri.

Af jörðu ? De Terrae stendur til 7. desember og er opin þriðjudaga - sunnudaga kl. 12-17. Aðgangur er ókeypis.